Uzm. Dr. İsmail BUÇGÜN
Adana ve bölgeye ilk olarak Derin TMS tedavisini kazandıran hekim olarak, 1.5 yıldır Adana'daki muayenehanemde uyguladığım, ilk olarak 2008'de tedaviye dirençli depresyon tedavisinde FDA onayı alan ve zamanla kullanım alanı ve bilimsel birikim artan bir beyin uyarım ve beyin aktivitesi düzenleme (nöromodülasyon) tedavisi olan transkraniyal manyetik stimulasyon (uyarım) (TMS-TMU) ve derin TMS hakkında tüm merak edilenleri ve benim bu tedavileri nasıl uyguladığımı ayrıntılı anlattım.
Merak ettiklerinizi sormak ve randevu almak için sayfanın altında yer alan telefon numarasından bize ulaşabilirsiniz.
1. TMS (Transkraniyal Manyetik Stimulasyon) tedavisi nedir? Derin TMS'nin Ne Farkı Vardır?
TMS özel bir cihaz tarafından, yoğunlaştırılmış manyetik atımların ardışık, noktasal olarak odaklanmış bir şekilde, özel beyin bölgelerine gönderilmesiyle beyin hücrelerinin uyarılmasını ve beyin işlevlerinin düzenlenmesini (aktivitesinin artmasını ya da azalmasını) sağlayan bilimsel olarak etkisi kanıtlanmış, bazı hastalıkların tedavisinde kullanım ruhsatı almış, etkili ve modern bir tedavi yöntemidir.
Derin TMS ise çalışma prensibi olarak tamamen aynı olmakla birlikte, farklı şekillerdeki uygulama başlıkları aracılığı ile daha derin yerleşimli beyin bölgelerine uyarım yapılan, bu sayede de derin yerleşimli beyin bölgelerinin etkilendiği bağımlılıklar ve OKB gibi hastalıklarda tedavi imkanı sağlayan, 2018 yılında Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) tedavisinde FDA onayı alan bir tedavi yöntemidir.
2. Hangi durumlarda kullanılır?
İlk olarak 2008 yılında tedaviye dirençli depresyon tedavisi için FDA (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi) onayı alan bu tedavi yöntemi pek çok psikiyatrik hastalığın tedavisinde yarar sağlamaktadır. Başlıca kullanıldığı psikiyatrik hastalıklar şunlardır:
- Major depresif bozukluk
- Tedaviye dirençli depresyon
- Bipolar duygudurum bozukluğu depresif dönem
- Gebelik döneminde depresyon
- Doğum sonrası (postpartum) emzirme döneminde depresyon
- Yaşlılık döneminde depresyon
- Anksiyetenin eşlik ettiği major depresif bozukluk (karışık Anksiyete ve Depresif Bozukluk)
- Yaygın anksiyete bozukluğu
- Şizofreni, atipik psikoz gibi psikotik bozukluklarda tedaviye dirençli işitsel halüsinasyonlar (tedaviye dirençli ses duyma belirtileri)
- Şizofreni, atipik psikoz gibi psikotik bozukluklardaki negatif belirtilerin tedavisi (içe kapanıklık, hayattan kopma, motivasyon kaybı vb. belirtiler)
- Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) (Derin TMS)
- Tedaviye dirençli obsesif kompulsif bozukluk (OKB) (Derin TMS)
- Tourette sendromu ve tik bozuklukları
- Uyku bozuklukları
- Sigara bağımlılığı (Derin TMS)
- Alkol bağımlılığı
- Bazı madde bağımlılıkları
- Davranışsal bağımlılıklar
Ayrıca migren, kulak çınlaması (tinnitus), inme sonrası rehabilitasyon, Parkinson hastalığı, esansiyel tremor ve diğer bazı hareket bozukluklarında, Alzheimer hastalığı ve diğer bazı demansiyel sendromlarda hastalık belirtilerinde iyileşme sağladığına dair bilimsel çalışmalar/yayınlar son dönemde artmakta ve bu alanlarda da klinik kullanımı giderek artmaktadır.
3. Nasıl uygulanır?
Herhangi bir anestezi uygulaması olmadan hasta tamamen uyanıkken uygulanan bir tedavi yöntemidir. Her hastalık için özel olarak belirlenen beyin bölgeleri kafa üstünden ölçüm yapılarak belirlenir. Ardışık seanslar şeklinde uygulanır. Her bir seans hastalık ve protokole göre değişmekle birlikte yaklaşık 30-40 dakika sürmektedir. Haftada 5 gün, ortalama 4 hafta süreyle toplamda 20 seans uygulanır. Hastanın yanıt durumuna göre ek seanslar uygulanabilir. Seanslar sonrasında hasta günlük yaşamına hemen dönebilir.
Düzenli ve ardışık uygulama ile etkisini gösteren bir tedavi yöntemidir bu nedenle tedavi sürecine uyum çok önemlidir.
Depresyonda ve anksiyete bozukluklarında ortalama 20 seans, OKB yani takıntı hastalığında 30 seans uygulama gerekir. Yani depresyon ve kaygı bozuklukları için 4 hafta, OKB için 6 hafta süren bir tedavi yöntemidir. Diğer hastalıklarda duruma göre protokole ve kaç seans uygulanacağına değerlendirme sonrasında hekim karar vermektedir.
4. Yan etkileri nelerdir?
Yan etkileri oldukça az görülür. Görülebilecek başlıca yan etkiler şunlardır:
- Bölgesel yan etkiler: Pratikte en sık görülen yan etkilerdir. Uygulama sırasında, uygulama alanındaki kasların kasılması nedeniyle minimal ağrı, uygulama alanı yakınlığı nedeniyle yüz ağrısı, diş ağrısı gibi bölgesel ufak yan etkiler görülebilir. Bu yan etkiler şiddetli değildir ve uygulama sonlandığında ortadan kalkar.
- Baş ağrısı: Uygulama alanındaki kasların kasılması nedeniyle oluşur, 10-20 hastadan yalnızca 1'inde görülür. Genellikle bir kaç saat içerisinde kendiliğinden geçer.
- Uyku bozukluğu
- Epileptik nöbet: 10.000'de 1 gibi çok düşük bir oranda görülebilir. Alkol-madde yoksunluğu olması ya da ciddi uykusuzluk gibi nöbet eşiğini düşüren faktörlerin olması risk faktörleridir. Uygulama öncesi her hasta nöbet riski açısından hekim tarafından değerlendirildiğinden ve riskli durumlar tespit edildiğinden bu risk daha da düşmektedir. Bu tedavinin kullanıldığı yaklaşık 20 yıllık sürede herhangi bir nöbet sonrası ciddi tıbbi sorun bildirilmemiştir.
- Duyma eşiğinde geçici yükselme: İşlem sırasında oluşan gürültü nedeniyle ortaya çıkabilir. Bu yan etkiden korunmak için genellikle kulaklık ya da kulak tıkacı kullanılır.
5. Kimlere uygulanmaz?
Kafa içi implantı olanlara, kalp pili olanlar, nöbet ve epilepsi öyküsü olanlar ve nöbet eşiğini düşüren ilaç kullananlara uygulanmaz.
6. Bu tedavinin diğer tedavilere göre avantajı nedir?
- Oldukça çok sayıda klinik araştırma TMS ve derin TMS tedavisinin tedaviye direnç durumlarında da etkili bir tedavi olduğunu göstermiştir.
- Çok düşük oranda yan etki görülür, yan etkisi yok denecek kadar azdır.
- Girişimsel bir tedavi değildir, EKT gibi anestezi uygulaması gerektirmez.
- Etkisi hızlı başlar, genellikle 1-2 hafta içerisinde tedavi yanıtı ortaya çıkar.
- Tedavi parametreleri her hasta için bireysel olarak saptanır. Protokoller her hastanın tanısına göre hazırlanır, güncel literatürdeki protokolleri uygulamaya olanak sağlar.
- Ayaktan uygulanan bir tedavi yöntemidir, tedavi sonrası hasta hemen günlük yaşamına dönebilir.
- EKT'den farklı olarak unutkanlık gibi bilişsel yan etkiler yapmaz.
- Gebelik ve emzirme gibi ilaç kullanımından olabildiğince kaçınılan dönemlerde uygulanabilen ilaçsız bir tedavi alternatifidir.
- Yaşlılık ya da diğer tıbbi hastalıklar, ilaç etkileşimleri nedeniyle ilaç kullanılamayacak durumlarda uygulanabilen ilaçsız bir tedavi alternatifidir.
7. Bu tedavi yöntemi heryerde aynı şekilde mi uygulanır?
Hayır. Görünürde benzerlikler olsa da uygulama ile ilgili pek çok değişkeni olan; uygulanan protokol, kullanılan cihaz ve başlık ile uygulamaya sonucu değişebilen bir tedavi yöntemidir.
Uygulama öncesinde hastanın klinik durumu, tedavi ihtiyaçları ve uygulanacak olan protokolleri belirlemek için deneyimli bir psikiyatrist tarafından ayrıntılı değerlendirme ve tüm tedavi sürecinde hekim takibi gerekir.
8. Siz nasıl uyguluyorsunuz?
Derin TMS tedavisini ilk kez Adana'ya ve bölgeye kazandıran bir hekim olarak zaman içerisinde TMS ve derin TMS tedavi uygulamalarında belirli standartlar oluşturdum.
- İlk olarak ayrıntılı bir psikiyatrik değerlendirme yapıp hastanın bugünkü durumunu ve geçmişte aldığı tedavileri değerlendiriyorum. Hastalık için güncel tedavi kılavuzları ve algoritmalarına göre bir tedavi planı oluşturuyorum. Tüm bunlara ek olarak TMS veya derin TMS tedavisi gerekli mi, gerekliyse kişiye uygulanmasına engel bir durum var mı diye değerlendiriyorum. Tedavi direnci durumunda gerekliyse ilaç tedavisini kanıta dayalı tıp prensipleri çerçevesinde hastanın bireysel ihtiyaçlarına göre düzenliyorum.
- Tıbbi durumu TMS/Derin TMS tedavisi gerektiren kişilerde qEGG (Kantitatif EEG-Beyin Haritalaması) çekimi ve analizi yapıp değerlendiriyorum. Bu sayede klinik tanıyı destekleyecek objektif bir ölçüm elde etmenin yanında uygulanması gereken ek protokol olup olmadığını kontrol ediyorum.
- İlk seansta hastanın ölçümlerini yapıp uygulanacak protokol, uygulama bölgesi, birden fazla protokol uygulanıp uygulanmayacağı gibi konularda karar verip, beyinin uyarılma eşiğini motor alandan tespit ederek tedavi sürecini başlatıyorum.
- Haftada 1 kez klinik görüşme ile süreci değerlendirip, gerekliyse ve başlandıysa ilaç tedavisini düzenliyorum.
- Başta belirlenen protokol sayısı uygulanmasına rağmen yanıt veren fakat yeterince düzelmeyen hastalarda ek seans gerekliliğini değerlendirip gerekirse ek 5 seansı ücretsiz uyguluyorum. Bu ek seans hastaların çok büyük çoğunluğunda yeterli oluyor.
- Hastanın durumuna göre değişmekle birlikte genellikle 1 ay sonra ücretsiz bir kontrol görüşmesi ile değerlendiriyorum.
- Akut TMS/Derin TMS tedavisi sonrası hastanın kronik bir ruhsal hastalığı varsa hastalığının gerektirdiği sürelerde takibine devam ediyorum.
- Bu akut tedavi ile yeterince düzelemeyen hastaların tedavisine, güncel tedavi kılavuzları, algoritmalar ve bilimsel çalışmalar doğrultusunda sonraki basamak tedavileri uyguluyor ve hastaları takip etmeye devam ediyorum.
Aşağıdaki numaradan Whatsapp mesajı ya da arama yolu ile tedavi yöntemi hakkında merak ettiklerinizi sorabilir, süreç hakkında bilgi alabilirsiniz.